Faidherbe
Op een zonnige zomerdag in augustus liep een smaakvol geklede donkergekleurde schone in gedachten verzonken door het rode voetgangerslicht in Rijsel om de Boulevard de la Liberté over te steken. Op dat ogenblik werd ze gefotografeerd en het moment had niet mooier kunnen zijn. Niet vanwege haar ondoordachte overtreding die wellicht een noodlottige afloop had kunnen hebben (had het niet), maar vanwege de tijd en de locatie. Op die zomerdag kwamen verleden en heden bijeen in een majestueuze symboliek en een goede vriend was er onbewust getuige van en legde het vast.
We schrijven 1854. De in Rijsel (Lille) geboren franse generaal Louis Léon César Faidherbe (1818-1889) wordt gouverneur van Senegal. Hij wordt als de feitelijke stichter van deze kolonie beschouwd. Destijds bezat Frankrijk ter plaatse weinig meer dan de stad Saint Louis en een strook van de kust. Ontdekkingsreizigers hadden de rijkdom en mogelijkheden van de Niger-regio’s bekend gemaakt en Faidherbe maakte het ontwerp om deze gebieden toe te voegen aan de franse bezittingen.
Wanneer hij in 1865 Senegal verlaat om in Algerije het bestuur waar te nemen, is Senegal een groot, vruchtbaar en economisch gezond land geworden. Senegal werd Frankrijks belangrijkste basis.
In 1857 richtte Faidherbe de Senegalese Tirailleurs op, een korps koloniale infanterie in het franse leger. Later kwamen de leden ook uit de rest van West-, Centraal- en Oost-Afrika en dienden Frankrijk tijdens diverse oorlogen en zelfs tijdens beide wereldoorlogen.
Nadat Faidherbe in 1870 bij Saint-Quentin werd verslagen door de Duitsers, keerde hij terug naar zijn vaderland waar hij het jaar daarop volksvertegenwoordiger werd en in 1879 senator.
Mooi om te vermelden is dat Faidherbe tijdens zijn bewind in Senegal de strijd tegen de slavernij ondersteunde. Aan de westkust van Afrika streden Fransen en Engelsen gezamenlijk tegen de slavenhandel die negers transporteerde naar de ‘Nieuwe Wereld’. De bevrijde slaven vonden een thuis in de kustplaats Libreville. Vandaar de naam.
In 1872 reisde hij met een wetenschappelijke missie naar Egypte om monumenten en inscripties te bestuderen. Hij was niet alleen militair en politicus, maar ook een enthousiast geograaf, historicus, filoloog en archeoloog en schreef diverse boeken waaronder een studie van de berberse taal.
In 1896, zeven jaar na zijn dood, werd het standbeeld van generaal Faidherbe in zijn geboortestad geplaatst aan de Rue Richebé. Het is ontworpen door Paul Pujol en gemaakt door Antonin Mercié (1845-1916).
De voet van het standbeeld verhaalt de strijd tijdens de Slag van Bapaume op 3 januari 1871, die plaatsvond tijdens de Frans-Pruisische Oorlog. De Fransen probeerden het beleg van Peronne te beëindigen. Het vond plaats in de buurt van het dorp Bapaume en eindigde in een strategische overwinning van de Pruisen.
Het is tegenover dit beeld dat de smaakvol geklede donkergekleurde schone werd gefotografeerd op die zonnige zomerdag in augustus. Zomerdag in Rijsel, met een vleugje afrikaans verleden. Louis Faidherbe zal vanuit de hoogte welwillend hebben neergezien op de voortstappende echo uit het donkere continent, die zo volledig is deel gaan uitmaken van haar huidige tijd.
De donkergekleurde schone,
prachtig in zichzelf,
houdt devoot haar rode tasje
onbewust? waarschijnlijk,
voor de roos van haar schoot.
Net zo devoot als
het kruisje om haar hals;
sieraad of symboliek?
Haar gedachten zijn ver weg,
getuige haar neergeslagen blik,
en haar linkerhand houdt,
als deel van haar prachtig lichaam,
een mobieltje in haar greep,
zoals zij ook
de fotograaf vastheeft.
Haar houding verraad
dat zij een oversteek zal wagen,
al is het mannetje in het licht net zo rood
als haar schoeisel.
Maar ’t mooiste is, o speling van het lot,
zij staat voor een statuur
van Senegal’s held en leider der tirailleurs,
Louis Léon César Faidherbe;
franse generaal
in donker Afrika.
Mooi verhaal Marcel!